Od 24 sierpnia 2023 roku wprowadzono nowy obowiązek dotyczący świadczeń udzielanych w warunkach ambulatoryjnych. Wszystkie poradnie POZ i AOS muszą wdrożyć standard organizacyjny leczenia bólu.
Obowiązek ten wynika z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 lutego 2023 roku w sprawie standardu organizacyjnego leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych.
Na podstawie tego rozporządzenia każdemu pacjentowi zagwarantowane zostało prawo do leczenia bólu, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, bez względu na źródło pochodzenia tego bólu, wiek pacjenta oraz miejsce jego pobytu.
Rozporządzenie określa standard leczenia bólu przewlekłego oraz bólu stanowiącego istotny problem kliniczny, w warunkach ambulatoryjnych. Ból stanowiący istotny problem kliniczny zdefiniowany został jako ból wymagający leczenia w opinii pacjenta i lekarza. Natomiast ból przewlekły zdefiniowano jako ból bez oczywistej biologicznej wartości, który zwykle trwa dłużej niż 3 miesiące.
Standard ma być realizowany we wszystkich placówkach podstawowej opieki zdrowotnej i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Nie ma znaczenia czy placówki mają kontrakt z NFZ, czy też działają wyłącznie w formie komercyjnej. Wszystkie poradnie POZ i AOS zobowiązane są do wprowadzenia standardu leczenia bólu.
Elementy standardu leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych
Na standard leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych składają się:
• metody oceny bólu,
• monitorowanie skuteczności leczenia bólu,
• wprowadzenie postępowania terapeutycznego, które ma łagodzić i leczyć ból, w tym zmianę leczenia w przypadku wystąpienia działań niepożądanych,
• przeprowadzenie edukacji pacjenta w zakresie farmakoterapii i stosowanego leczenia, w szczególności poinformowania go o działaniach niepożądanych, jakie mogą wystąpić po zastosowanym leczeniu.
Jak widać pierwszym elementem standardu postępowania jest ocena bólu u pacjenta. W tym celu lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, badanie przedmiotowe, badanie z użyciem skali natężenia bólu i badania pomocnicze.
Podczas wywiadu lekarz powinien koncentrować się na przyczynie i natężeniu bólu, charakterze i okolicznościach jego występowania, informacjach o dotychczasowym leczeniu, wypływie dolegliwości na jakość życia pacjenta oraz dolegliwościach, które mogą wynikać bezpośrednio z bólu. Następnie przeprowadza się badanie przedmiotowe oraz badania pomocnicze, tj. ocenę zaburzeń czucia, badania obrazowe i badania laboratoryjne. Podczas badań lekarz może znaleźć potwierdzenie objawów bólowych opisywanych przez pacjenta w wywiadzie.
Do określenia poziomu bólu używa się numerycznej skali oceny bólu. W przypadku pacjentów, u których brak jest możliwości zastosowania skali numerycznej wykorzystuje się inne skale oceny natężenia bólu. Należą do nich skale: obrazkowa, słowna czy wzrokowo-analogowa. Natomiast w przypadku dziecka należy pamiętać, aby dobrać skalę odpowiednią do wieku i stanu intelektualnego pacjenta.
Ponadto kolejnym elementem standardu organizacyjnego leczenia bólu jest monitorowanie skuteczności leczenia bólu. Dokonuje się jej poprzez ocenę:
• natężenia bólu: w spoczynku i w ruchu oraz średnie w ciągu ostatniego tygodnia,
• osiągniętej poprawy w wyniku zastosowanego leczenia,
• występowania działań niepożądanych po zastosowanym leczeniu,
• skuteczności leczenia działań niepożądanych,
• stopnia stosowania się pacjenta do zaleceń terapeutycznych,
• stopnia satysfakcji pacjenta z zastosowanego leczenia przeciwbólowego.
Ostatecznie wypracowany standard ma pozwolić monitorować skuteczność leczenia oraz ocenić stopień satysfakcji pacjenta z leczenia przeciwbólowego.
Karta oceny natężenia bólu
Istotnym elementem standardu jest obowiązkowe dołączenie do historii choroby pacjenta karty oceny natężenia bólu. Wzór kart oceny natężenia bólu stanowi załącznik do rozporządzenia.
Kiedy skierowanie do poradni leczenia bólu?
Rozporządzenie określa także sytuacje, w których pacjenta należy skierować do poradni leczenia bólu. Do poradni leczenia bólu kieruje się pacjenta w przypadku:
• wyczerpania możliwości diagnostycznych lub leczniczych dotyczących pacjenta z bólem dostępnych w warunkach POZ i AOS,
• trudności w postawieniu właściwego rozpoznania zespołu bólowego,
• niewielkiej skuteczności dotychczasowego leczenia i utrzymywania się natężenia bólu powyżej 5 w skali numerycznej albo odpowiednika tej wartości natężenia bólu w pozostałych skalach,
• wskazań do zastosowania inwazyjnych metod leczenia lub trudności w opanowaniu działań niepożądanych po zastosowanym leczeniu.
Zmiany w mMedica wynikające z rozporządzenia
Wymagania wynikające z rozporządzenia dotyczące ewidencji danych z zakresu leczenia bólu i wystawiania karty oceny bólu zostały wprowadzone w systemie mMedica. Aktualizacja programu do wersji 9.5.0 opublikowana dnia 30.05.2023 zawierała następujące modyfikacje w Gabinecie specjalisty:
• Dodanie ewidencji danych dotyczących leczenia bólu oraz ich prezentacji w formie wykresu w ramach Modułu Gabinet specjalisty.
• Dodanie możliwości wydruku karty oceny natężenia bólu.
Aktualizacja mMedica do wersji 9.8.0 wydana dnia 31.08.2023 wprowadziła funkcję “Ewidencji danych leczenia bólu” w wersji podstawowej dla mMedica Standard + oraz Komercja +. Czyli użytkownicy wyżej wymienionych wersji programu nie muszą posiadać Modułu Gabinet Specjalisty w celu obsługi leczenia bólu.