Ministerstwo Zdrowia 3 września 2023 r. przygotowało projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej (m.in. fizykoterapii).
Głównymi problemami w dostępie do świadczeń z zakresu rehabilitacji leczniczej jest długi czas oczekiwania oraz duża liczba osób oczekujących na świadczenia, również pacjentów „pilnych”. Według Ministerstwa Zdrowia sytuacja ta związana jest z nadmiarowością wystawianych skierowań, które nie zawsze odpowiadają rzeczywistym potrzebom rehabilitacyjnym pacjentów. To z kolei wynika z braku jasnych kryteriów różnicujących potrzeby świadczeniobiorców.
Przepisy projektowanego rozporządzenia mają rozwiązać te problemy i im przeciwdziałać.
Nowe zasady korzystania ze świadczeń gwarantowanych z rehabilitacji leczniczej
Do najważniejszych zmian należą:
- rozszerzenie wykazu skal i klasyfikacji medycznych służących do oceny stanu klinicznego lub funkcjonalnego pacjenta (świadczeniobiorcy) w kontekście zabiegów rehabilitacji leczniczej,
- wprowadzenie obowiązku oceny stanu świadczeniobiorcy (pacjenta) przed rozpoczęciem rehabilitacji oraz po jej zakończeniu,
- obowiązek stosowania oceny stanu funkcjonowania pacjentów zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Funkcjonowania Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF) Światowej Organizacji Zdrowia.
Ponadto omawiane rozporządzenie zawiera następujące zmiany:
- dodanie nowych definicji;
- sprecyzowanie personelu medycznego uprawnionego do udzielania świadczeń;
- doprecyzowanie kryteriów kwalifikacji do świadczeń;
- wprowadzenie mechanizmów efektywnościowych w organizacji systemu rehabilitacji głównie na rzecz pacjentów po ostrych incydentach chorobowych lub urazach;
- doprecyzowanie oraz ujednolicenie warunków realizacji świadczeń gwarantowanych;
- doprecyzowanie obszarów zabezpieczenia świadczeń realizowanych w poszczególnych warunkach;
- zniesienie wymaganych odrębnych elementów dla skierowań do świadczeń fizjoterapia domowa oraz fizjoterapia ambulatoryjna.
- aktualizacja wykazu podmiotów uprawnionych do wystawienia skierowań w poszczególnych zakresach świadczeń.
Rozszerzenie wykazu skal i klasyfikacji medycznych
Jedną z ważniejszych zmian jest rozszerzenie wykazu skal i klasyfikacji medycznych służących do oceny stanu klinicznego lub funkcjonalnego pacjenta (świadczeniobiorcy) w kontekście zabiegów rehabilitacji leczniczej.
Obecnie w rozporządzeniu z zakresu rehabilitacji leczniczej wyodrębniona jest jedna skala dla fizjoterapii domowej – skala oparta na skali Rankina. Natomiast w ramach rozliczeń płatnik, czyli NFZ wymaga stosowania różnych skal w zależności od rodzaju świadczenia rehabilitacyjnego. Proponowane zmiany przeniosą wszystkie wymagane skale i klasyfikacje stosowane przez NFZ do rozliczenia świadczeń z rehabilitacji leczniczej na poziom rozporządzenia.
Ponadto te nowe skale i klasyfikacje mają pomóc:
- w podejmowaniu decyzji terapeutycznych oraz określaniu zapotrzebowania na opiekę,
- dobrać odpowiednią formę i poziom rehabilitacji,
- ocenić skuteczność zaplanowanych i przeprowadzonych działań,
- dokonać ewentualnej korekty planu postępowania terapeutycznego,
- budować system jakości i skuteczności w rehabilitacji.
Wymienione w projekcie rozporządzenia skale to m.in.
- skala Rankina,
- skala Barthel,
- skala Glasgow,
- skala opisu stanu funkcjonowania i siły mięśniowej opartej na skali MRC,
- skala dla typowych czynności dnia codziennego IADL i inne.
Rozporządzenie wskazuje jakie skale i klasyfikacje mogą być używane do oceny stanu pacjenta w zależności od rodzaju świadczenia rehabilitacyjnego.
Ocena stanu świadczeniobiorcy przed i po rehabilitacji
Kolejną istotną zmianą będzie wprowadzenie obowiązku oceny stanu świadczeniobiorcy (pacjenta) przed rozpoczęciem rehabilitacji oraz po jej zakończeniu.
Obowiązek oceny stanu świadczeniobiorcy pozwoli na określenie profili pacjentów korzystających z rehabilitacji. Znajomość wartości skal na początku i końcu terapii pozwoli ocenić skuteczność terapii i efekty zdrowotne przeprowadzonych działań.
Ocenę stanu klinicznego świadczeniobiorcy i opis stanu funkcjonowania przeprowadza się z nieuwzględnieniem skal medycznych oraz klasyfikacji medycznych wymienionych w projekcie rozporządzenia.
Długofalowym efektem tego obowiązku ma być uszczegółowienie warunków realizacji świadczeń, określenie kryteriów kwalifikacji doświadczeń i dostosowanie ich do rzeczywistych potrzeb rehabilitacyjnych świadczeniobiorców. Dodatkowo umożliwi obiektywne porównanie poszczególnych świadczeniodawców w zakresie jakości udzielanych świadczeń oraz retencyjności ośrodków.
Ponadto zostanie nałożony na świadczeniodawców obowiązek określania celów terapeutycznych. Wyznaczenie tych celów w powiązaniu ze stałym monitorowaniem stanu zdrowia i funkcjonowania pacjentów ma być podstawą dostosowania rehabilitacji do potrzeb świadczeniobiorców. Pozwoli to także określić świadczeniobiorców, którzy osiągnęli cel terapeutyczny wcześniej i skrócić kolejki osób oczekujących na te świadczenia.
Ocena stanu funkcjonowania pacjentów zgodnie z ICF
Zostanie też wprowadzony obowiązek stosowania oceny stanu funkcjonowania pacjentów zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Funkcjonowania Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF) Światowej Organizacji Zdrowia (klasyfikacja ICF), która powinna objąć co najmniej dziedzinę d4 – „Poruszanie się”. Ministerstwo Zdrowia proponuje, aby do opisu tej dziedziny stosować wytyczne Krajowej Rady Fizjoterapeutów, dotyczących udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu fizjoterapii i ich opisywania w dokumentacji medycznej.
Ponadto, dla zwiększenia dostępności świadczeń, dodano obowiązek zabezpieczenia poszczególnych świadczeń na obszarach gmin i powiatów.
Od kiedy zmiany zaczną obowiązywać?
Omawiane rozporządzenie ma wejść w życie po upływie miesiąca od dnia publikacji w Dzienniku Ustaw.
Zaproponowane zmiany te powinny przyczynić się do poprawy dostępności do świadczeń rehabilitacyjnych, szczególnie w odniesieniu do pacjentów, którzy ze względu na swój stan zdrowia (kliniczny i funkcjonalny) powinni w możliwe najkrótszym czasie uzyskać świadczenie rehabilitacyjne, gwarantując skuteczność wcześniej wykonanych procedur zabiegowych bądź wyłącznie procedur rehabilitacyjnych.