Rehabilitacja lecznicza to kompleksowe postępowanie, które ma na celu przywrócenie pełnej lub możliwej do osiągnięcia sprawności fizycznej i psychicznej, zdolności do pracy i zarobkowania oraz zdolności do brania czynnego udziału w życiu społecznym, czyli poprawę jakości życia.
Co ważniejsze świadczenia gwarantowane rehabilitacji leczniczej realizowane są w warunkach:
– ambulatoryjnych,
– domowych,
– w ośrodku lub oddziale dziennym,
– stacjonarnych.
Natomiast warunki realizacji świadczeń z zakresu rehabilitacji leczniczej określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 roku w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej.
Rehabilitacja w warunkach ambulatoryjnych
Rehabilitacja w warunkach ambulatoryjnych przeznaczona jest dla pacjentów poruszających się samodzielnie, którzy wymagają rehabilitacji lub fizjoterapii. Realizowana jest w gabinetach, zakładach rehabilitacji lub fizjoterapii.
Rehabilitacja w warunkach ambulatoryjnych obejmuje:
- lekarską ambulatoryjną opiekę rehabilitacyjną, realizowaną przez poradę lekarską rehabilitacyjną,
- fizjoterapię ambulatoryjną realizowaną przez wizytę fizjoterapeutyczną i zabieg fizjoterapeutyczny.
NFZ finansuje jednemu pacjentowi nie więcej niż 5 zabiegów dziennie w 10 dniowym cyklu terapeutycznym.
Ponadto usprawnianie dzieci z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego do ukończenia 18 r.ż. w formie ambulatoryjnej może odbywać się na podstawie jednego w roku kalendarzowym skierowania z poradni specjalistycznej. Wówczas zlecony cykl terapeutyczny nie może przekroczyć 120 dni zabiegowych i 5 zabiegów dziennie.
Rehabilitacja w warunkach domowych
Rehabilitacja w warunkach domowych udzielana jest pacjentom, którzy nie poruszają się samodzielnie i nie mają możliwości dotarcia do placówki rehabilitacyjnej, która udziela świadczeń w trybie ambulatoryjnym (poradnia rehabilitacyjna, gabinet rehabilitacji, ośrodek/oddział dzienny rehabilitacji).
Przede wszystkim rehabilitacja lecznicza w warunkach domowych obejmuje
- poradę lekarską rehabilitacyjną oraz
- fizjoterapię domową realizowaną przez wizytę fizjoterapeutyczną i zabieg fizjoterapeutyczny.
Skierowanie na rehabilitację może wystawić lekarz podstawowej opieki zdrowotnej lub określony specjalistę. Do specjalistów tych należą: specjalista rehabilitacji w chorobach narządu ruchu lub rehabilitacji ogólnej, neurologii, chirurgii lub chirurgii ogólnej lub ortopedii i traumatologii.
Pokrótce, po otrzymaniu skierowania od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego pacjent ustala w gabinecie czy zakładzie rehabilitacyjnym, który ma podpisaną umowę z NFZ, terminy wizyty fizjoterapeutycznej w domu, porady, zabiegów. Co więcej, każda placówka realizująca świadczenia rehabilitacyjne w ramach umowy z NFZ ma obowiązek świadczenia wizyt domowych.
Ponadto skierowanie na zabiegi fizjoterapeutyczne utraci ważność, jeżeli nie zostanie zarejestrowane przez pacjenta w zakładzie rehabilitacji w terminie 30 dni od daty wystawienia.
Czas trwania rehabilitacji realizowanej w warunkach domowych dla jednego pacjenta wynosi do 80 dni zabiegowych w roku kalendarzowym oraz nie więcej niż 5 zabiegów dziennie. W uzasadnionych przypadkach, czas trwania rehabilitacji może zostać przedłużony. Decyduje o tym lekarz kierujący na zabiegi, za pisemną zgodą dyrektora właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ.
Rehabilitacja w ośrodku lub oddziale dziennym
Rehabilitacja w ośrodku (oddziale) dziennym przysługuje pacjentom, których stan zdrowia nie pozwala na rehabilitację w warunkach ambulatoryjnych, a pacjenci nie wymagają całodobowego nadzoru medycznego.
Świadczenia realizowane w warunkach ośrodka lub oddziału dziennego obejmują:
- rehabilitację ogólnoustrojową,
- rehabilitację dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego,
- rehabilitację osób z dysfunkcją narządu słuchu i mowy,
- rehabilitację osób z dysfunkcją narządu wzroku,
- rehabilitację kardiologiczną lub kardiologiczną telerehabilitację hybrydową,
- rehabilitację pulmonologiczną z wykorzystaniem metod subterraneoterapii;
- kardiologiczną lub kardiologiczną telerehabilitację hybrydową w ramach opieki kompleksowej po zawale mięśnia sercowego.
Konkretnie to rehabilitacja w ośrodku lub oddziale dziennym trwa od 15 do 30 dni zabiegowych. W tym czasie wykonywanych jest średnio 5 zabiegów dziennie.
Czas trwania rehabilitacji kardiologicznej ustalany jest indywidualnie przez lekarza ośrodka dziennego i wynosi nie więcej niż 24 dni zabiegowe w ciągu 3 miesięcy. W przypadku realizacji kardiologicznej telerehabilitacji hybrydowej odpowiednio: 5 dni zabiegowych w ośrodku dziennym, 24 sesje treningowe w miejscu pobytu pacjenta oraz wizytę kontrolną.
Natomiast czas trwania rehabilitacji pulmonologicznej ustala indywidualnie lekarz ośrodka dziennego. Nie może ona być krótsza niż 14 dni zabiegowych i nie dłuższa niż 24 dni zabiegowe.
Rehabilitacja w warunkach stacjonarnych
Rehabilitacja w warunkach stacjonarnych należy się pacjentom, którzy ze względu na kontynuację leczenia wymagają stosowania kompleksowych świadczeń rehabilitacyjnych oraz całodobowego nadzoru lekarskiego i pielęgniarskiego. Ten rodzaj rehabilitacji realizują oddziały rehabilitacji lub szpitale uzdrowiskowe.
W konsekwencji świadczenia realizowane w warunkach stacjonarnych obejmują:
- rehabilitację ogólnoustrojową,
- rehabilitację neurologiczną,
- rehabilitację pulmunologiczną,
- rehabilitację kardiologiczną lub kardiologiczną telerehabilitację hybrydową,
- kardiologiczną lub kardiologiczną telerehabilitację hybrydową w ramach opieki kompleksowej po zawale mięśnia sercowego.
Świadczenia te są skierowane w szczególności do pacjentów po:
- urazach,
- zabiegach operacyjnych,
- zaostrzeniach chorób przewlekłych,
którzy jednocześnie wymagają innych działań terapeutycznych, edukacyjnych, profilaktycznych i diagnostycznych.
Skierowania na leczenie stacjonarne wystawiane są przez lekarzy specjalistów z oddziałów szpitalnych i poradni specjalistycznych.
Porady i zabiegi dostępne w ramach rehabilitacji leczniczej
Porada lekarska rehabilitacyjna to świadczenie gwarantowane udzielane w warunkach ambulatoryjnych lub domowych przez lekarza specjalistę lub lekarza ze specjalizacją I stopnia lub lekarza w trakcie specjalizacji w dziedzinie rehabilitacji medycznej lub balneologii i medycyny fizykalnej.
Tymczasem zabieg fizjoterapeutyczny to świadczenie gwarantowane udzielane w cyklach odpowiadających potrzebom zdrowotnym świadczeniobiorcy objętego leczeniem rehabilitacyjnym lub fizjoterapeutycznym.
Konkretnie zabiegi fizjoterapeutyczne to m.in.:
- kinezyterapia: ćwiczenia bierne, czynno-bierne, wspomagane, pionizacja, ćwiczenia czynne w odciążeniu, czynne w odciążeniu z oporem, czynne wolne, czynne z oporem, izometryczne, nauka czynności lokomocji, zabiegi z użyciem wyciągów, laseroterapia,
- masaż: masaż suchy, masaż limfatyczny, masaż podwodny oraz masaż mechaniczny,
- elektrolecznictwo,
- leczenie polem elektromagnetyczne,
- światłolecznictwo i termoterapia,
- hydroterapia,
- krioterapia,
- balneoterapia.
Ponadto podczas rehabilitacji świadczeniodawca zapewnia świadczeniobiorcy nieodpłatnie:
- badania diagnostyczne,
- leki i wyroby medyczne.
Skierowanie na rehabilitację leczniczą
Skierowanie do poradni rehabilitacyjnej oraz na zabiegi fizjoterapeutyczne może wystawić każdy lekarz ubezpieczenia zdrowotnego (czyli posiadający umowę z NFZ). Jedynie w przypadku wady postawy kwalifikującej się do rehabilitacji leczniczej narządu ruchu, skierowanie na zabiegi wystawia lekarz specjalista. Według przepisów może to być lekarz specjalista: rehabilitacji ogólnej, rehabilitacji medycznej, rehabilitacji w chorobach narządu ruchu, chirurgii ortopedycznej, chirurgii urazowo-ortopedycznej, ortopedii i traumatologii narządu ruchu oraz lekarz ze specjalizacją I stopnia w zakresie chirurgii ortopedycznej, chirurgii urazowo ortopedycznej, ortopedii i traumatologii, rehabilitacji narządu ruchu, rehabilitacji ogólnej, rehabilitacji medycznej lekarz w trakcie specjalizacji z rehabilitacji medycznej, ortopedii i traumatologii narządu ruchu).
Co ważniejsze, skierowania na rehabilitację we wszystkich zakresach nie mają terminu ważności. Skierowanie do lekarza rehabilitanta ważne jest dopóki pacjent leczy schorzenie, które było powodem wystawienia skierowania. Wyjątek stanowi skierowanie na zabiegi fizjoterapeutyczne.
Skierowanie na rehabilitację leczniczą w trybie ambulatoryjnym, tj. na zabiegi fizjoterapeutyczne, ważne jest 30 dni od daty wystawienia. W tym czasie pacjent musi zarejestrować skierowanie w miejscu, w którym udzielane będą świadczenia i to bez względu na to, kiedy rozpocznie się rehabilitacja.