HPV to ludzki wirus brodawczaka. Zakażenia HPV mogą prowadzić do raka szyjki macicy, raka odbytu, pochwy, sromu, prącia, przestrzeni ustno-gardłowej oraz okolic głowy i szyi. Przed zakażeniem HPV może uchronić szczepionka.
W bieżącym roku Ministerstwo Zdrowia uruchomiło Powszechny program szczepień przeciw HPV. Zakup szczepionek został sfinansowany przez ministra właściwego do spraw zdrowia. Szczepienie przeciw HPV jest wymieniane w Polskim Programie Szczepień Ochronnych jako szczepienie zalecane. Zatem nie jest ono obowiązkowe.
Od kiedy i dla kogo szczepionka na HPV?
Szczepienia w ramach powszechnego, dobrowolnego i darmowego programu rozpoczęły się 1 czerwca 2023 roku.
Szczepienie jest najskuteczniejsze, jeśli nastąpi przed potencjalnym narażeniem na zakażenie HPV, do którego dochodzi głównie drogą kontaktów seksualnych. Dlatego powszechny program bezpłatnych szczepień przeciw HPV jest skierowany do dziewcząt i chłopców w wieku 12 i 13 lat, do ukończenia przez nich 14 roku życia.
W roku 2023 ze szczepień mogą więc skorzystać dzieci urodzone w 2010 i 2011 r.
Jak zapisać dziecko na szczepienie?
Aby zapisać dziecko na szczepienie przeciw HPV wystarczy umówić wizytę:
- w przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ),
- przez infolinię 989 (7 dni w tygodniu od godz. 7:00 do 20:00),
- przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP).
Dziecko można zapisać i zaszczepić w przychodni, do której jest zapisane do lekarza rodzinnego. Można również zapisać dziecko do przychodni poza miejscem jego zamieszkania, która takie szczepienia wykonuje.
Schemat szczepień na HPV
W Polsce dostępne są dwie szczepionki na HPV:
- 2-walentna o nazwie Cervarix (GlaxoSmithKline Biologicals s.a.),
- 9-walentna o nazwie Gardasil 9 (Merck Sharp & Dohme B.V).
Obie zawierają patogeny 16 i 18, które zabezpieczają przed rakiem szyjki macicy. Szczepionka Gardasil 9 dodatkowo zawiera jeszcze 7 innych patogenów, które zabezpieczają przed chorobami nowotworowymi rozwijającymi się w obrębie śluzówki, jak np. nowotwory gardła, szyi, odbytu, sromu czy kłykcin. Ponadto, obie szczepionki podaje się domięśniowo (np. w ramię).
Schemat szczepienia w powszechnym programie szczepień w obu szczepionkach jest 2-dawkowy. Druga dawka nie powinna zostać podana później niż po 12 miesiącach od dawki pierwszej. Jednak rekomendowany odstęp podania drugiej dawki wynosi 6 miesięcy.
Obowiązki placówki w ramach szczepień
Za organizację szczepień przeciw HPV odpowiada kierownik placówki lub osoba upoważniona.
Rodzic, który przychodzi zapisać dziecko do przychodni na szczepienie przeciw HPV powinien otrzymać pełną informację od lekarza, jakie są szczepionki do wyboru i jakie jest ich działanie. Taka informacja powinna być też ogólnodostępna w placówce, a najlepiej, żeby rodzic otrzymał ją do ręki np. w postaci ulotki. Wówczas, będzie mógł się zapoznać z opisem szczepionek i w razie wątpliwości zapytać o nie lekarza. Po uzyskaniu pełnych informacji rodzic będzie mógł wybrać szczepionkę, która zostanie podana dziecku.
Świadczenie, może być wykonane przez świadczeniodawcę POZ, niezależnie od złożonej przez świadczeniobiorcę deklaracji wyboru.
Każde szczepienie poprzedzone jest badaniem i wywiadem lekarskim i to lekarz (lub felczer) kieruje na szczepienie. Natomiast wykonać szczepienie mogą: lekarze, felczerzy, pielęgniarki, położne, ratownicy medyczni, higienistki szkolne posiadający niezbędne przeszkolenie w zakresie szczepień ochronnych.
Przeciwwskazaniem do przyjęcia szczepionki, tak jak w przypadku każdej innej szczepionki czy leku, jest nadwrażliwość na substancje zawarte w szczepionce. Podanie szczepionki należy odroczyć u osób, u których występują ostre, ciężkie choroby przebiegające z gorączką. Jednak obecność łagodnej infekcji, takiej jak przeziębienie, nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia.
Trwałym przeciwwskazaniem do szczepienia przeciw HPV jest wystąpienie w przeszłości ciężkiej reakcji alergicznej (w tym anafilaksji):
- na jakikolwiek składnik szczepionki,
- po poprzedniej dawce szczepionki.
Pamiętajmy, że szczepienia na HPV są dobrowolne. Natomiast decyzja o szczepieniu podejmowana jest indywidualnie, po ocenie korzyści i ryzyka dokonanej przez lekarza.
Rozliczenie szczepienia
Warunkiem rozliczenia podania szczepionki przeciw HPV w ramach programu powszechnych szczepień jest:
- umówienie świadczeniobiorcy na szczepienie za pośrednictwem serwisu Centralnej e-Rejestracji udostępnionego w systemie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia;
- kwalifikacja do szczepienia;
- wykonanie szczepienia przez osobę uprawnioną zgodnie z przepisami;
- dokonanie wpisu w elektronicznej Karcie Szczepień potwierdzające kwalifikację do szczepienia;
- dokonanie przez personel uprawniony wpisu do Karty Szczepienia (ICD-9 – kod 99.559 szczepienie przeciw HPV) z zaznaczeniem finansowania: „Publiczne – szczepienie w punkcie szczepień”.
Rozliczenie wykonywanych szczepień przeciw HPV w ramach POZ odbywa się w czasie porady lekarskiej w wariancie ze szczepieniem. W przypadku, gdy jest to drugie szczepienie, pacjent ma prawo do zmiany przychodni i wykonania świadczenia w dowolnym uprawnionym POZ na terenie kraju.
Rozliczenie świadczenia: Wykonanie zalecanego szczepienia przeciwko Ludzkiemu Wirusowi Brodawczaka (HPV) następuje kodem 5.01.00.0000235 i z właściwą wyceną.
Dlaczego szczepić przeciwko HPV?
Na całym świecie powszechne programy szczepień pozwoliły wyeliminować niektóre choroby i znacznie osłabić przebieg wielu innych. Minister Zdrowia bazuje na światowych i europejskich rekomendacjach podkreślających bezpieczeństwo, skuteczność i korzyści wynikające z realizacji programów szczepień przeciw HPV. Ponadto, dotychczasowe wyniki badań wskazują jednoznacznie, że głównym celem szczepienia przeciw HPV jest zapobieganie chorobom nowotworowym. A przecież zapobiegnie nowotworom jest lepsze, niż ich leczenie.
Eksperci podkreślają, że w krajach, w których jest powszechny program szczepień na HPV, po 10 latach, zachorowalność na raka szyjki macicy spada o 80-90 proc. W Polsce rocznie mamy od 2,5-3 tys. nowych zachorowań i 1,5 tys. zgonów. Większość przypadków raka szyjki macicy jest spowodowana przez wcześniejszą przewlekłą infekcję HPV. A zatem, poddając się szczepieniu przeciw HPV zmniejszamy o ponad 90% ryzyko wystąpienia zmian przedrakowych i zachorowania na raka szyjki macicy oraz inne choroby nowotworowe.
Szczepienie to jedno z działań profilaktycznych, pamięć szczepionkowa istnieje w organizmie i gdy się coś dzieje, to pozwala mu ona uruchomić system obronny. Jeśli zachorujemy, to dużo lżej i z mniejszymi obciążeniami.