Jak wynika z ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta, jakość ma być mierzona z wykorzystaniem wskaźników jakości mieszczących się w zakresie obszarów:
- Klinicznego – opisywanych przez parametry:
- efektu leczniczego,
- powtórnych hospitalizacji z tej samej przyczyny,
- śmiertelności po zabiegach: w trakcie hospitalizacji w okresie 30 dni, 90 dni oraz roku od dnia zakończenia hospitalizacji,
- doświadczenia w wykonywaniu określonych świadczeń opieki zdrowotnej,
- struktury procedur medycznych wykonywanych w przypadkach określonych problemów zdrowotnych.
2. Konsumenckiego – rozumianego jako wyniki badań opinii pacjentów.
3. Zarządczego – rozumianego jako zestaw wskaźników odnoszących się do efektywności wykorzystania zasobów oraz wdrożenia systemów zarządzania, opisywanych przez parametry dotyczące:
- posiadania akredytacji lub innego certyfikatu albo świadectwa potwierdzającego jakość wydanego przez niezależną akredytowaną jednostkę,
- stopnia wykorzystania zasobów będących w dyspozycji podmiotu,
- długości hospitalizacji,
- struktury realizowanych świadczeń.
Natomiast zasady i tryb monitorowania jakości udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w wymienionych obszarach określi Minister Zdrowia.
Wskaźniki jakości – propozycje
W celu opracowania wskaźników jakości Minister Zdrowia powołał specjalny zespół eksportów, który zakończył już prace. Do zadań zespołu należało:
- wskazanie wskaźników jakości opieki zdrowotnej oraz ustalenie harmonogramu ich wprowadzania do systemu opieki zdrowotnej;
- opracowanie wartości wskaźników jakości opieki zdrowotnej;
- opracowanie metodologii pomiaru wskaźników jakości opieki zdrowotnej;
- określenie istotnych zmiennych, które wpływają na wartość wskaźników jakości opieki zdrowotnej z punktu widzenia klinicznego;
- określenie zasad rozliczania świadczeń opieki zdrowotnej z wykorzystaniem współczynników korygujących związanych z uzyskaniem odpowiedniej wartości wskaźników jakości opieki zdrowotnej w odniesieniu do świadczeń, których dotyczą.
Zespół przekazał swoje rekomendacje dotyczące wskaźników jakości Ministrowi Zdrowia. Mogą one być wykorzystane w toku prac legislacyjnych nad wydawaniem aktów wykonawczych do ustawy, czyli rozporządzeń Ministra Zdrowia lub Zarządzeń Prezesa NFZ.
Na dzień dzisiejszy nadal czekamy na projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia wskazujący jakie wskaźniki jakości są niezbędne do monitorowania jakości.
Jak tworzono rekomendowaną listę wskaźników?
Podczas prac zespół korzystał z doświadczeń innych krajów, które już od lat mierzą jakość w ochronie zdrowia. Przeanalizowano co z utworzonego zestawu wskaźników stosowanych w innych krajach jest możliwe do wprowadzenia w Polsce. Podejmując decyzje uwzględniono specyfikę i sposób zorganizowania systemu opieki zdrowotnej w kraju, dostępność do danych oraz potrzeby i priorytety.
Pod uwagę wzięto także celowość wprowadzania wskaźników, gdyż mają one być publikowane i wykorzystywane do benchmarkingu podmiotów leczniczych.
Ponadto niewykluczone jest, że system wskaźników będzie ewoluował w czasie i rozwijał się. w kolejnych etapach. Czyli w przyszłości zakres stosowanych wskaźników może zostać poszerzony.
Wskaźniki jakości w opiece ambulatoryjnej
Co ważniejsze, zespół odstąpił od rekomendacji wskaźników klinicznych w AOS i POZ. Wynika to z faktu, że migracja pacjenta pomiędzy poziomami i placówkami systemu jest bardzo duża trudno ocenę jakości opieki klinicznej w chorobach przewlekłych przypisać do jednego podmiotu.
Wynika z tego, że podmioty świadczące opiekę ambulatoryjną przede wszystkim będą mierzyć jakość w obszarze konsumenckim i zarządczym.
W obszarze zarządczym należy oceniać m.in.:
- czy łatwo można się zarejestrować lub odwołać/zmienić termin wizyty,
- w jaki sposób można się zarejestrować lub odwołać/zmienić termin wizyty,
- jak długi jest czas oczekiwania na wizytę,
- czy wizyta jest potwierdzana elektronicznie poprzez sms lub e-mail.
Natomiast w obszarze konsumenckim badamy ocenę przebiegu wizyty i organizacji pracy placówki przez pacjenta. Pamiętając, że jednym z kluczowych parametrów w postrzeganiu jakości usług medycznych jest ich dostępność, należy się zastanowić jak poprawić ten obszar działalności.
Obecnie dostępne są systemy wspomagające obsługę pacjentów w rejestracji, systemy kolejkowe oraz aplikacje mobilne, ułatwiające dwustronną komunikację. Każda placówka powinna przeanalizować swoje zasoby i efektywność ich wykorzystania oraz rozważyć wprowadzenie systemów zapewniających sprawną komunikację z pacjentem.
Innym ważnym aspektem w obszarze konsumenckim jest relacja z personelem. Istotne są nie tylko kwalifikacje medyczne personelu. Traktowanie pacjenta powinno odbywać się zgodnie z aktualną wiedzą i wartościami istotnymi dla samego pacjenta oraz zgodnie z określonymi standardami. Budowanie relacji opartej na zaufaniu i poszanowaniu godności oraz praw pacjenta spowoduje wzrost zadowolenia pacjentów ze świadczonych usług medycznych.
Wynika z tego konieczność ustawicznego szkolenia personelu zarówno z zasad jak i procedur jakościowych, ale również z działań usprawniających te procedury i zwiększających efektywność procesów jakościowych.
Różne spojrzenie na jakość
W zależności od odbiorcy, jakość usługi medycznej jest interpretowana odmiennie. Pacjent definiuje jakość w odniesieniu do kwalifikacji personelu medycznego, atmosfery i warunków świadczenia usług, a przede wszystkim rezultatu, z jakim proces terapeutyczny się zakończy.
Z kolei dla kadry medycznej jakość stanowi odzwierciedlenie zgodności wykonywanych świadczeń z aktualną wiedzą i widoczną poprawą stanu zdrowia pacjenta. Istotną rolę odgrywają tu procedury i standardy opieki medycznej.
Natomiast dla organizatorów systemu opieki zdrowotnej, jakość będzie oznaczała zapewnienie dostępu do świadczeń zgodnych z potrzebami pacjentów w kontekście działań skutecznych, racjonalnych i efektywnych. Ponadto na jakość całego systemu wpływa także kompleksowość opieki, która obejmuję profilaktykę, promocję zdrowia, diagnostykę, terapie oraz rehabilitację.
Niezależnie do której grupy odbiorców należymy to z pewnością wszystkim nam zależny na stałej poprawie warunków świadczonych usług. Wskaźniki jakości mają zapewnić stworzenie warunków umożliwiających finansowe motywowanie podmiotów leczniczych do podnoszenia poziomu jakości oraz efektywniejsze wykorzystanie środków publicznych w obszarze zdrowia.