Ustawa z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw weszła w życie 6 września 2023 roku.
Ustawa przewiduje utworzenie dwuinstancyjnego systemu rekompensaty szkód z tytułu zdarzeń medycznych oraz powołanie Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych. Więcej na temat piszemy w artykule Rekompensaty za błędy medyczne.
Następnie ustawa zakłada możliwość utworzenia w podmiocie udzielającym świadczeń zdrowotnych stanowiska pełnomocnika do spraw pacjenta.
Ponadto wprowadza zmiany w zakresie zasad stosowania w podmiotach wykonujących działalność monitoringu pomieszczeń.
Zgodnie z ustawą z dniem 1 lipca 2024 r. likwiduje się wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych.
Dodatkowo nowelizacja ustawy modyfikuje przepisy dotyczące stosowania znaków identyfikacyjnych dla pacjentów w szpitalach. Wprowadza także nowe wymogi dotyczy wypisania ze szpitala pacjenta w stanie wyłączającym świadome/swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.
Pełnomocnik do spraw pacjenta
Zgodnie ze wspomnianą ustawą kierownik podmiotu leczniczego może utworzyć stanowisko pełnomocnika do spraw pacjenta.
Jego zadaniem będzie podejmowanie działań na rzecz poprawy stopnia przestrzegania praw pacjenta w tym podmiocie. Do działań tych należą:
- udział w rozpatrywaniu skarg pacjentów;
- analizę stwierdzonych nieprawidłowości dotyczących realizacji praw pacjenta oraz proponowanie kierownikowi podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych działań naprawczych;
- prowadzenie szkoleń z zakresu praw pacjenta dla osób zatrudnionych w podmiocie udzielającym świadczeń zdrowotnych.
Pełnomocnikiem do spraw pacjenta może zostać każda osoba, której wiedza i doświadczenie gwarantują właściwą realizację zadań. Nie ma potrzeby tworzenia osobnego stanowiska dla pełnomocnika. Możemy powierzyć realizacje tej funkcji komuś z personelu placówki pod warunkiem, że nie spowoduje to obaw co do zachowania bezstronności podczas wykonywania obowiązków pełnomocnika. Poza tym należy pamiętać, ze pełnomocnik do spraw praw pacjenta podlega bezpośrednio kierownikowi podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych.
Powołanie w placówce medycznej pełnomocnika do spraw pacjenta nie jest obowiązkowe. Jednak warto się nad tym zastanowić, gdyż taka osoba może przynieść dużo korzyści podmiotowi leczniczemu. Pełnomocnik poza rozpatrywaniem skarg pacjentów powinien łagodzić trudne sytuacje oraz przekazywać pacjentom rzetelne informacje na temat ich praw i obowiązków. Taka funkcja pozwoli budować dobry wizerunek placówki medycznej oraz uporządkować procedury związane z obsługą pacjentów. W szczególności tych dotyczących jasnych zasad rozpatrywania skarg.
Zmiany dotyczące monitoringu pomieszczeń
Do tej pory przepisy pozwalały placówkom leczniczym instalować kamery w pomieszczeniach:
- ogólnodostępnych, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa pacjentów lub pracowników,
- w których są udzielane świadczenia zdrowotne oraz pobytu pacjentów, w szczególności pokoi łóżkowych, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, przebieralni, szatni, jeżeli wynika to z przepisów odrębnych.
Natomiast nowelizacja przepisów umożliwia szpitalom, zakładom opiekuńczo-leczniczym, zakładom pielęgnacyjno-opiekuńczym, zakładom rehabilitacji leczniczej i hospicjom instalowanie monitoringu w pomieszczeniach, w których są udzielane świadczenia zdrowotne, jeżeli jest to konieczne w procesie leczenia pacjentów lub do zapewnienia im bezpieczeństwa.
Oznacza to, że bez zgody pacjenta będzie można nagrywać pomieszczenia, w których przeprowadzane są badania, zabiegi czy operacje. Jednocześnie należy pamiętać, że przepisy powalają jedynie na nagrywanie obrazu. Nagrywanie obrazu musi uwzględniać konieczność poszanowania intymności i godności pacjenta. Przekazywanie obrazu z monitoringu nie może ukazywać intymnych czynności fizjologicznych.
Dodatkowo podmiot leczniczy zastanawiając się nad instalacją takiego monitoringu musi uwzględnić potrzebę zastosowania monitoringu w danym pomieszczeniu oraz konieczność ochrony danych osobowych.
Uzyskane w ten sposób nagrania obrazu zawierające dane osobowe można przetwarzać wyłącznie do celów, dla których zostały zebrane. Ponadto podmiot leczniczy przechowuje takie nagrania przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące od dnia nagrania. Następnie należy je zniszczyć chyba, że przepisy odrębne stanowią inaczej.
Ponadto ustawa ta wprowadza jeszcze jedną istotną zmianę. Mianowicie za wykorzystanie monitoringu odpowiada kierownik podmiotu leczniczego.
Pozostałe zmiany
Jak już wspomniano, z dniem 1 lipca 2024 roku likwiduje się wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Kadencja komisji, która upływa w 2023 roku ulega przedłużeniu do czasu likwidacji tych komisji. Na uwagę zasługuje fakt, że postępowania przed komisjami niezakończone do 30 czerwca 2024 roku przejmie do prowadzenia Rzecznik Praw Pacjenta.
Ponadto zmodyfikowano przepisy dotyczące stosowania znaków identyfikacyjnych dla pacjentów w szpitalach. Obecnie znak identyfikacyjny pacjenta szpitala zawiera:
- imię i nazwisko oraz datę urodzenia pacjenta;
- w przypadku noworodka urodzonego w szpitalu – imię i nazwisko matki, płeć i datę urodzenia dziecka ze wskazaniem roku, miesiąca, dnia oraz godziny i minuty w systemie 24-godzinnym, a w przypadku noworodka urodzonego z ciąży mnogiej – także cyfry wskazujące na kolejność rodzenia się.
Dodatkowo znak identyfikacyjny można zawierać inne elementy, nie wymienione powyżej, służące identyfikacji pacjenta. Jednak muszą one być zapisane w sposób uniemożliwiający ustalenie przez osoby nieuprawnione danych osobowych pacjenta.
Ostatnia zmiana dotyczy wypisania ze szpitala pacjenta, wobec którego jest uprawdopodobnione, że znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Zgodnie z ustawą wypisanie takiego pacjenta następuje po uprzednim powiadomieniu osoby bliskiej o dacie i godzinie planowanego wypisu. Oczywiście powiadomienie jest możliwe, jeżeli osoba bliska jest znana.