W dniu 29 sierpnia 2023 roku Prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (dalej: ustawa).
Przepisy ustawy zaczęły obowiązywać od 1 września 2023 roku.
Dla kogo bezpłatne leki?
Dotychczas prawo do bezpłatnych leków z wykazu Ministra Zdrowia przysługiwało osobom powyżej 75. roku życia oraz kobietom w ciąży.
Na mocy nowelizacji ustawy program darmowych leków został rozszerzony o dwie grupy świadczeniobiorców:
- dzieci do ukończenia 18. roku życia,
- seniorów po ukończeniu 65. roku życia.
Z pewnością zapotrzebowanie na leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne wśród tych grup świadczeniobiorców jest największe. Ponadto świadczeniobiorcy należący do tych grup raczej nie są aktywni zawodowo, a koszty leczenia siebie i rodziny potrafią być dużym obciążeniem domowego budżetu. Tymczasem leki czy niektóre środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego są produktami pierwszej potrzeby. Nie powinno się z nich rezygnować z powodów finansowych.
W związku z tym celem ustawy jest:
- zapewnić wszystkim niepełnoletnim dostęp do ww. produktów i uniezależnić zdrowie tych osób od możliwości finansowych ich opiekunów,
- odciążyć opiekunów i rodzinne budżety domowe,
- w przypadku osób po ukończeniu 65. roku życia umożliwić dostęp do ww. produktów w związku z rosnącym zapotrzebowaniem na leki, wynikającym z naturalnych procesów starzenia się,
- zniesienie ewentualnych barier w dostępności ekonomicznej do leczenia obu ww. grup osób.
Refundacja bezpłatnych leków będzie przysługiwała świadczeniobiorcom wskazanym powyżej, których obejmuje ubezpieczenie zdrowotne.
Jakie leki będą refundowane?
Konkretny wykaz leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych minister zdrowia będzie ogłaszał w obwieszczeniu. Oddzielny będzie wykaz dla osób przed ukończeniem 18 lat i oddzielny dla pacjentów po ukończeniu 65 lat. Do tej pory takie wykazy były publikowane dla osób w wieku 75 plus oraz kobiet w ciąży i połogu.
Warto jednak pamiętać, że nie są to wszystkie leki przepisywane osobom w tym wieku, a jedynie te zamieszczone na specjalnej liście, będącej częścią listy refundacyjnej.
Wykaz bezpłatnych leków rekomendowała Rada Przejrzystości Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Oceny proponowanych leków dokonano w ramach trzech kategorii:
- zaspokojenie potrzeb zdrowotnych przez wymienione substancje,
- skuteczność i bezpieczeństwo ich stosowania na podstawie najnowszych rekomendacji klinicznych,
- aktualną dostępność w oparciu o wielkość dopłat do wymienionych leków i wskazań refundacyjnych oraz zwiększenia dostępności do terapii po wprowadzeniu dodatkowego finansowania.
Zasady wystawiania i realizacji recept na leki refundowane
Nowelizacja ustawy wprowadza kod uprawnienia dodatkowego „DZ”, który będzie wpisywany na recepcie. W efekcie to ten kod jest podstawą do skorzystania przez osoby poniżej 18. roku życia z bezpłatnych leków. Natomiast bez zmian pozostaje kod uprawniający do bezpłatnych leków dla seniorów, czyli „S”. Osoby uprawnione do wystawiania recept muszą pamiętać o umieszczeniu odpowiedniego kodu na dokumencie.
Ponadto, zgodnie z art. 43a ustawy osoby uprawnione do wystawiania recept na podstawie ust. 1 i 1a, przed wystawieniem recepty są obowiązane do dokonywania za pośrednictwem systemu, o którym mowa w art. 7 Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępnienia Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, weryfikacji ilości oraz rodzaju przepisanych świadczeniobiorcy, o którym mowa w ust. 1, leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, pod względem bezpieczeństwa oraz konieczności ich stosowania, biorąc pod uwagę recepty wystawione oraz zrealizowane dla tego świadczeniobiorcy.
Dodatkowo na mocy art. 44 ustawy o refundacji leków, środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych osoba wydająca leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyroby medyczne objęte refundacją ma obowiązek:
- poinformować świadczeniobiorcę o możliwości nabycia leku objętego refundacją, innego niż lek przepisany na recepcie, o tej samej nazwie międzynarodowej, dawce, postaci farmaceutycznej, która nie powoduje powstania różnic terapeutycznych, i o tym samym wskazaniu terapeutycznym, którego cena detaliczna nie przekracza limitu finansowania ze środków publicznych oraz ceny detalicznej leku przepisanego na recepcie. Apteka ma obowiązek zapewnić dostępność tego leku.
- na żądanie świadczeniobiorcy, wydać lek, o którym mowa w ust. 1, którego cena detaliczna jest niższa niż cena leku przepisanego na recepcie.
- na żądanie świadczeniobiorcy, po uprzednim spełnieniu obowiązku, o którym mowa w ust. 1, wydać lek inny niż lek przepisany na recepcie, o tej samej nazwie międzynarodowej, dawce, postaci farmaceutycznej, która nie powoduje powstania różnic terapeutycznych, i o tym samym wskazaniu terapeutycznym, którego cena detaliczna jest równa lub wyższa od ceny leku przepisanego na recepcie.