Cel badania
W 2022 roku Centrum e-Zdrowia przeprowadziło VI edycję badania stopnia informatyzacji podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Głównym celem badania było pozyskanie informacji na temat stopnia informatyzacji tych podmiotów i przygotowania do wypełnienia obowiązków w zakresie prowadzenia Elektronicznej Dokumentacji Medycznej (EDM). W badaniu zebrano także dane dotyczące wykorzystywania w ramach prowadzonej działalności przez podmioty lecznicze rozwiązań z obszaru nowych technologii, w tym sztucznej inteligencji czy telemedycyny.
Metodologia badania
Badanie zostało przeprowadzone w dniach 25 maja – 24 czerwca 2022 roku. Do podmiotów wskazanych w Rejestrze Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą (RPWDL) rozesłano ankietę składającą się z 44 pytań. Łącznie w ramach VI edycji badania wpłynęło 11 580 wypełnionych i pozytywnie zweryfikowanych formularzy ankietowych.
Badanie zostało przeprowadzone wśród następujących rodzajów podmiotów:
- Stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne – szpitale.
- Stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne – inne niż szpitale.
- Ambulatoryjne świadczenia zdrowotne AŚZ, obejmujące:
- Świadczenia podstawowej opieki zdrowotnej (POZ),
- Świadczenia specjalistycznej opieki zdrowotnej (AOS),
- Inne niż wskazane powyżej świadczenia zdrowotne.
Charakterystyka podmiotów
W placówkach, które wzięły udział w badaniu zawód medyczny wykonuje najczęściej do 9 osób – tak odpowiadało 56,2% ankietowanych, najczęściej w AŚZ (63%). W przypadku szpitali liczba osób wykonujących zawód medyczny wynosi najczęściej 251 i więcej (46,8%). Respondenci ze stacjonarnych i całodobowych świadczeń innych niż szpitalne najczęściej wskazywali, że jest to od 10 do 49 osób (63,1%).
Z badania wynika, że ponad połowa placówek nie posiada wewnętrznego zespołu do obsługi informatycznej. Co czwarta placówka zadanie to powierzyła do realizacji podmiotowi zewnętrznemu, a w prawie jednym na trzy podmioty obsługa IT realizowana jest przez kadrę medyczną.
Gotowość na EDM
Zdecydowana większość ankietowanych deklaruje, że posiada w podmiocie wystarczającą liczbę stanowisk komputerowych (84%) umożliwiających wdrożenie Elektronicznej Dokumentacji Medycznej i są one połączone do sieci (85%). Najwyższy ich odsetek zanotowano wśród ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych, a najniższy wśród szpitali.
Jednocześnie, aż 89% podmiotów posiada rozwiązania IT umożliwiające prowadzenie dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej oraz elektroniczne przetwarzanie danych medycznych istotnych z punktu widzenia procesu leczenia, przy czym aż 34,2% podmiotów przyznało, że tylko częściowo.
W porównaniu z rokiem ubiegłym nastąpił wzrost o ponad 20 punktów procentowych.
W jednym z pytań należało wskazać rodzaje EDM, które są prowadzone w podmiocie. Wyniki przedstawiają się następująco:
- prowadzenie EDM w zakresie informacji dla lekarza kierującego świadczeniobiorcę do poradni specjalistycznej lub leczenia szpitalnego o rozpoznaniu, sposobie leczenia, rokowaniu, ordynowanych lekach, środkach spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobach medycznych, w tym o okresie ich stosowania i sposobie dawkowania oraz wyznaczonych wizytach kontrolnych deklaruje 45,7 % podmiotów.
- EDM w zakresie wyników badań laboratoryjnych wraz z opisem prowadzi 28,4% badanych placówek.
- EDM w zakresie opisu badań diagnostycznych innych niż laboratoryjne prowadzi 33,2% podmiotów.
Ponad połowa ankietowanych podmiotów wdrożyła indeksowanie EDM w systemie P1 oraz raportowanie zdarzeń medycznych. 30,5% podmiotów wdrożyło wymianę EDM z innymi podmiotami z uwzględnieniem systemu P1.
Najczęstszą formą udostępniania dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej innym podmiotom jest wydruk (75%). 11,5 % podmiotów udostępnia dokumentację poprzez usługi elektroniczne udostępnione z systemu teleinformatycznego. Natomiast 5,3% placówek eksportuje dokumentację na nośnik danych, np. płytę, pendrive.
Repozytorium EDM
Repozytorium EDM posiada 61,9% podmiotów biorących udział w badaniu. 41,5 % z nich deklaruje, że repozytorium znajduje się w podmiocie. Kolejne 17% podmiotów korzysta z usług w ramach innego rodzaju umowy powierzenia, np. chmura. W porównaniu do roku ubiegłego odsetek podmiotów posiadających repozytorium EDM wzrósł o blisko 18 punktów procentowych.
Ze względu na rodzaj wykonywanej działalności najczęściej repozytoria posiadają szpitale (85,3%), następnie stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitale (71,3%). Natomiast najrzadziej z repozytoriów korzystają placówki AŚZ (59,5%).
Dostępność e-usług w podmiocie
Niewiele placówek zapewnia pacjentom dostęp do e-usług poprzez stronę internetową (16,8%). Około 60% placówek nie umożliwia pacjentom dostępu do e-usług poprzez stronę internetową i nie zamierza tego wdrażać. Co czwarty PWDL nie zapewnia dostępu do e-usług, ale planuje ich wdrożenie w perspektywie kolejnych 6 miesięcy.
Najczęściej udostępnianą pacjentom e-usługą jest możliwość sprawdzenia wyników badań on-line, konsultacje medyczne oraz rejestracja on-line.
Telemedycyna, mZdrowie i sztuczna inteligencja
Rozwiązania z zakresu telemedycyny stosuje co czwarty badany podmiot (25,5%). Najczęściej stosowanym rozwiązaniem z zakresu telemedycyny są telekonsultacje i teleporady. Natomiast telemonitoring / teleopiekę stosują nieliczne podmioty.
Z rozwiązań w zakresie mZdrowia korzysta 4,5% podmiotów. W tej grupie rozwiązań najczęściej stosowne są:
- zdalne konsultacje z lekarzem specjalistą,
- zdalna przychodnia, tj. system opieki oparty o świadczenia telemedyczne i elektroniczną dokumentację medyczną,
- zdalna opieka kardiologiczna (monitorowanie oraz analiza danych kardiologicznych),
- zdalna opieka medyczna (stały monitoring stanu zdrowia i nowoczesna diagnostyka).
Rozwiązania wspierane przez sztuczną inteligencję wykorzystywane są w 2,5 % podmiotów. Poniżej przedstawiamy jakie narzędzia wspierane przez sztuczna inteligencję wykorzystywane są w placówkach najczęściej:
- rozwiązania mające zastosowanie w diagnostyce obrazowej typu CT (tomografia komputerowa),
- w procesie wyszukiwania, gromadzenia przechowywania i standaryzacji danych medycznych,
- w procesie podejmowania decyzji klinicznych,
- w diagnostyce obrazowej typu MRI (rezonans),
- w zakresie obsługi pacjentów (wirtualny asystent na infolinii/chat bot na stronie www),
- w ramach systemu wczesnego zapobiegania,
- w procesie predykcji wystąpienia możliwych zdarzeń medycznych,
- w procesie opracowywania leków.
W najbliższym roku 5,4% placówek ma zamiar zacząć wykorzystywać w swojej działalności narzędzia wspierane przez sztuczną inteligencję.
Inwestycje w obszarze IT
Co trzecia placówka posiada lub ma zaplanowany budżet na utrzymanie i rozwój systemu gabinetowego/szpitalnego pozwalającego na wypełnienie obowiązków związanych z prowadzeniem, wymianą EDM i raportowaniem zdarzeń medycznych. Najczęściej środki na rozwój wyżej wymienionych systemów pochodzić będą ze środków własnych placówki. Do przychodów tych zaliczamy także przychody z umowy o udzielanie świadczeń zawartej z NFZ.
Ponad połowa podmiotów zgłasza potrzeby w zakresie cyberbezpieczeństwa. Najczęściej wymieniane potrzeby w tej dziedzinie to:
- odporność na cyberataki,
- zwiększenie ochrony danych osobowych,
- poprawa stanu wiedzy o zagrożeniach informatycznych wśród pracowników i kierownictwa placówki,
- poprawa ciągłości działania systemów informatycznych oraz
- uświadomienie ryzyka związanego ze stosowaniem systemów informatycznych.
Ponad połowa ankietowanych (53,2%) przyznała, że w ich placówkach były już podejmowane działania z zakresu cyberbezpieczeństwa. Finansowane one były w głównej mierze ze środków własnych.
Priorytetowymi obszarami działań badanych podmiotów w zakresie cyberbezpieczeństwa są:
- monitorowanie bezpieczeństwa teleinformatycznego podmiotu,
- oszacowanie ryzyka związanego z zagrożeniami bezpieczeństwa informacji,
- szkolenia lub działania uświadamiające pracowników dotyczące bezpieczeństwa informacji i cyberbezpieczeństwa.
Dojrzałość cyfrowa
Ponad połowa badanych podmiotów (53,4%) ocenia swoją dojrzałość cyfrową na poziomie średnim, a ponad 60% podmiotów napotyka bariery utrudniające cyfryzację. Do najczęściej wymienianych barier utrudniających cyfryzację należą: brak wystarczających środków finansowych na inwestycje w zakresie IT, niewystarczające kompetencje cyfrowe pracowników, opór ze strony personelu medycznego oraz brak wystarczającej wiedzy na temat e-usług wymaganych/możliwych do wdrożenia w PWDL.
Co trzeci ankietowany uważa, że postępująca cyfryzacja wpłynie pozytywnie na efektywność systemu ochrony zdrowia. Jednocześnie 23,6% badanych podmiotów stwierdza, że cyfryzacja wpłynie pozytywnie na relację lekarz-pacjent.
Ankietowani uważają, że udostępniane e-usługi w obszarze ochrony zdrowia wpłynie na pracę personelu medycznego poprzez:
- zwiększenie satysfakcji z pracy po stronie personelu medycznego (61,5%),
- zmniejszenie obciążenia pracą personelu medycznego (38,6%).
Blisko połowa przedstawicieli badanych placówek zadeklarowała, że pracownicy podmiotu wymagają szkolenia w kontekście doskonalenia kompetencji cyfrowych.
Podsumowanie
W porównaniu do roku ubiegłego nastąpił znaczący wzrost podmiotów, które posiadają infrastrukturę IT do prowadzenia dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej oraz posiadających repozytoria EDM. Ponad połowa podmiotów deklaruje indeksowanie EDM i raportowanie zdarzeń medycznych.
Pamiętajmy jednak, że aby w pełni korzystać z zalet jakie daje sektorowi ochrony zdrowia postępująca informatyzacja, potrzebne jest pełne zaangażowanie wszystkich podmiotów udzielających świadczeń medycznych. Wyzwania jakim trzeba stawić czoła to: koszty zastosowania nowych technologii, dostęp do danych medycznych (muszą one być pełne i dobre jakościowo) czy zaangażowanie personelu medycznego.
Przypominamy, że aplikacja mMedica spełnia wymagania w zakresie prowadzenia elektronicznej dokumentacji medycznej jakie na PWDL nakłada ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 roku o systemie informacji ochronie zdrowia oraz Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 maja 2018 r. w sprawie rodzajów elektronicznej dokumentacji medycznej.
Większość operacji związanych z komunikacją z Platformą P1 w aplikacji mMedica wykonywana jest w sposób automatyczny i nie wymaga dodatkowych działań ze strony personelu medycznego.
Przypominamy także, że do 31 stycznia 2023r. trwa nabór w programie „e-usługi POZ”. W ramach programu można uzyskać grant pieniężny na zakup lub rozbudowę systemu teleinformatycznego lub zakup niezbędnej infrastruktury teleinformatycznej. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj: Program e-usługi POZ.
Jeśli nie dostosowali Państwo jeszcze swoich podmiotów do wymagań ustawowych lub rozważacie skorzystanie z usługi chmurowej zapraszamy do kontaktu: bok@ea24.pl, tel. (68) 422 70 52.
Po więcej informacji na temat wymiany EDM i raportowania zdarzeń medycznych odsyłamy do naszej BAZY WIEDZY.